Artvinliler Vakfı

7 MART G�N�M�Z KUTLU OLSUN 7 MART GÜNÜMÜZ KUTLU OLSUN Türkiye Cumhuriyetinin bir bireyi olarak Artvinli olmaktan gurur duydu�um serhat ilimizin dü�mandan kurtulu�unun 100. y�l�n� idrak etmekteyiz. Do�du�um �ehirdir Artvin. Ne kadar uzakta olsak bile derdi derdimiz,sevinci sevincimizdir aziz �ehrimizin. Köle edilemeyen bu millet kendi gelece�ini canlar�n� vererek in�aa etmi�lerdir. Aziz �ehitlerimize minnet borcumuz vard�r. Milletimizin �nsani ve �slami bir hayat sürmesi ana amac�m�zd�r. Cennetin çocuklar�n� bu vesileyle can� gönülden selaml�yorum. Hali haz�rda �stanbul’da bulunan Artvinliler Vakf�n�n ( FAT�H VAKFI) ba�kanl��n� icra ediyorum. 1988 y�l�nda 26 Artvinli gönül insan�n�n kurmu� oldu�u vakf�m�z geçen 33 y�l�na 20 bin Artvinli ö�renciye burs imkan� sa�layarak destek olmu�tur. Bugün bu ö�rencilerimizi devletimizin etkin kademelerinde görmek bizi hem gururland�r�yor hem de umutland�r�yor. Bu vesileyle kurucular�m�z� minnet ile yad ediyorum. Ahirete irtihal etmi� büyüklerime Rabbimden rahmet diliyorum. Son olarak kurtulu� günün kutlu ve mutlu olsun Artvin. Ayy�ld�zl� bayra��n alt�nda gelece�in ilelebet olsun Artvinç Selam ve dua ile ..... Artvinliler Vakf� Mütevelli heyet ad�na Mustafa Yerli
Artvin Ormanlar� Prof. Dr. Sinan GÜNER Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi 08000- Artvin Artvin �li Türkiye’nin kuzey do�usunda yer alan s�n�r bekçisi serhat �ehrimizdir. Deniz seviyesinden ba�layarak derin vadilerden geçip da�lara do�ru yükselen bir co�rafyaya sahiptir Artvin. Bu nedenle “Gö�e Kom�u Topraklar” denildi Artvin’e. Da�larda birikip vadiler boyunca ça�layan co�kun akan dereler, �rmaklar ve Türkiye’nin en h�zl� akan nehrini göllere çeviren barajlar “su ve enerji” �ehri ismini verdi Artvin’e. Dik ve derin vadiler 'Kahve ikram ettiler, fincan� koyacak düz yer bulamad�k” dedirtmi�tir Evliya Çelebi’ye Artvin. Artvinlinin misafirperverli�i ve ho�görüsü “Artvin’e bir gelen bir de giden a�lar” dedirtmi�tir yol Artvin’den geçenlere. Denizden da�lara ve iç kesimlere do�u gidildikçe de�i�en iklime ba�l� olarak olu�an peyzajlar ve buna ba�l� olarak her bir vadide farkl�la�an kültürel hayat “Bütün iller birbirine, Artvin ise sadece kendine benzer” sözünü yer ettirmi�tir bütün Artvin’de. Artvin ilginç ve saklad�� gizli hazineleri ile bir o kadar da ke�fedilmeyi beklemektedir. Hemen her köyünde henüz gün yüzüne ç�kmam�� tarihi kaleler, dini yap�lar, hanlar hamamlar bulunmaktad�r. Artvin �linin sadece kendisine benzer olmas�n�n en önemli nedenlerinden birisi de sahip oldu�u ormanlar�d�r. Artvin ormanlar� bilinen veya ke�fedilmeyi bekleyen çok say�da ekolojik ve ekonomik de�erleri bar�nd�rmaktad�r. Orman�, eti ve kemi�i gibidir Artvin’linin Ormanlar, a�açlar, çal�lar, otlar, hayvanlar, mantarlar, mikroorganizmalar gibi birçok canl� varl�k ile toprak su hava gibi cans�z varl�klar� bir arada bulunduran bir ekosistemlerdir. Artvin’de ormanlar� sahil kesimindekiler “da�”, iç kesimler “me�elik”, Gürcü kökenliler “t�e” Laz kökenliler “Germa”, Hem�in Kökenliler “Sakut” �eklinde ifade ederler. Artvin köylerinde ikamet eden sakinler ile ormanlar iç içe bar��k haldedir. Temiz havan�n, oksijenin kayna�� oldu�unu bilir. Her taraf� ormanlarla çevrili olan ilimizde orman idaresi de ilin en ücra kö�elerine kadar te�kilatlanm��t�r. Artvin ikamet eden hemen herkesin bir �ekilde ormanlarla ya da orman kurulu�lar� ile mutlaka bir �ekilde yollar� kesi�mi�tir. Orman i�letmelerine ya i� yap�p gelir elde etmi�lerdir ya da Orman i�letmelerinde i�çi veya memur olmu�lard�r. �lde ikamet eden her bir ailenin mutlaka orman idaresinde çal��an yak�n bir akrabas� veya arkada�� vard�r. Artvin ilinin 9 ilçesine ba�l� 320 köyünün tamam� orman köyüdür (Url 1). Orman köyü olmas� köyün bir orman�n oldu�unun göstergesidir. Artvin köylerinde ikamet edenler orman köylüsüdür. Orman köylüsü �ehirdekilere göre ormanlardan yararlanma hususunda daha avantajl�d�r. Orman köylüsü ormanda yap�lacak a�açland�rma i�lerinde, bak�m ve gençle�tirme kesimlerinde öncelikli i� sahibidir. Orman köylüsü demek yapaca�� evin kerestesini k��n yakaca�� odunu daha ucuza temin etmesi demektir. Artvin’in %57si orman alan�d�r… Türkiye arazilerinin %29’u orman alanlar� ile kapl� iken Artvin �li arazilerinin %57’si orman alanlar� ile kapl� durumdad�r. Toplam 710.913 ha yüzölçümüne sahip Artvin ilinin 403.695 ha � orman alanlar� ile örtülüdür (�ekil 1). �ekil 1. Artvin ilinde orman alanlar� (Url-2) Artvin Ormanlar�n�n %72’ si Ekolojik Ormand�r. Artvin orman alanlar�n�n 293.388 ha (%72) büyüklü�ündeki bölümü ekolojik ve sosyo-kültürel fonksiyonlu orman alanlar�d�r. Ekolojik ve sosyo-kültürel fonksiyonlu alanlar odun üretiminden daha ziyade milli park, tabiat park�, toprak ve su koruma alanlar�, erozyon önleme sahalar�, estetik görünümlü dinlence e�lence alanlar�, bilimsel fonksiyonlu ara�t�rma alanlar� gibi odun üretimi d��nda insano�luna hizmet sa�layan alanlard�r. 110.307 ha’l�k bölümü ise ekonomik fonksiyonlu olarak i�letilmektedir (Url-2). Yani Artvin orman alanlar�n�n %28’inde bak�m ve gençle�tirme amac�yla kesimler yap�lmaktad�r. Artvin Ormanlar�nda biriken a�aç serveti (ormanda dikili vaziyette duran tüm a�açlar�n toplam odun hacmi) toplamda 57.811.451 m³’tür. Bu a�açlar�n y�ll�k hacim art�m� ise 1.259.745 m³’tür. Orman yönetim planlar�na göre ilde gerçekle�en y�ll�k kesim miktarlar� (eta) ortalama 345.095 m³ olarak planlanm��t�r ve Artvin ormanlar� piyasaya yakla��k olarak her y�l bu miktar kadar odun hammaddesi sa�lamaktad�r (Url-2). Her kö�esinde varl��n� hissettiren bir Orman Te�kilat� Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü Ormanlar, Orman Genel Müdürlü�üne ba�l� Orman Bölge Müdürlükleri taraf�ndan idare edilmektedir. Türkiye ormanlar� 28 Orman Bölge Müdürlü�ü taraf�ndan yönetilmektedir. Bunlardan biri olan Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü il s�n�rlar� ile bütünle�mi�tir. Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü 04.08.1967 tarihinde faaliyetlerine ba�lam�� ve Çoruh barajlar� ve Hidroelektrik Santralleri projesi için kurulmu� DS� 26. Bölge Müdürlü�ü kuruluncaya kadar ildeki tek bölge müdürlü�ü olarak faaliyetlerine devam etmi�tir. Mevcut durumda Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü te�kilat yap�s�na tamamlam�� durumdad�r. 12 Adet �ube Müdürlü�ü, 1 Adet Etüt Proje Ba� Mühendisli�i, 6 Adet Orman ��letme Müdürlü�ü ve 45 adet Orman ��letme �efli�i, 2 Adet Fidanl�k �efli�i, 4 Adet ATM �efli�i, 1 Adet Kadastro �efli�i ve 1 Adet Elektronik Haberle�me ve Atölye �efli�i ile ilin hemen her kö�esinde hizmetlerini sürdürmektedir (Url-2). Türkiye’nin biyolojik rezerv alan�, Milli parklar�, Tabiat parklar� ve Tabiat an�tlar� ile öne ç�kan bir ildir Artvin. Türkiye’nin en fazla özel nitelikli alanlar�na sahip illerinden birisidir Artvin. Milli parklar, tabiat parklar�, tabiat� koruma alanlar�, ke�fedilmeyi bekleyen tabiat an�tlar� gibi özel nitelikli korunan alanlara sahiptir. Artvin ilindeki özel nitelikli alanlardan belki de en önemlisi UNESCO’nun �nsan ve Biyosfer Program� içerisinde tescil edilmi� ve Türkiye’de de tek olan “Camili Biyosfer Rezerv Alan�”d�r. �av�at �lçesinin “Karagöl- Sahara- Milli Park�”, Yusufeli �lçesinin “Kaçkar Da�lar� Milli Park�” ve Merkez �lçesinin “Hatila Vadisi Milli Park�” ile ülkemizde yer alan 44 adet milli park�n 3’üne birden sahip tek kenttir Artvin (Url-3). Bal�kl�-Güne�li �elaleleri, Borçka Karagöl, Ardanuç Cehennem Deresi Kanyonu, Yusufeli Alt�parmak Köyü ve Tav�anl� Tabiat Park� olmak üzere toplam 5 adet tescil edilmi� tabiat park� bulunmaktad�r. Ardanuç Cehennem Dere Vadisi ayn� zamanda Çevre ve �ehircilik Bakanl�� taraf�ndan tescil edilmi� ildeki tek sit alan�d�r (Url-4). Kamilet Do�u Kay�n�, Melodere Do�u Ladini, Murgul Kabaca Porsuk a�ac�, �av�at Yamaçl� Armut a�ac� gibi tescil edilmi� ve tecil edilmeyi bekleyen tabiat an�tlar� bulunmaktad�r. Camili Efeler Orman�, Camli -Gorgit ve Çamburnu Tabiat� Koruma alanlar� da Do�a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü�ü taraf�ndan tescil edilmi� özel nitelikli alanlard�r(Url-3). Yaban keçilerinin geli�tirilmesi için ise Artvin Yusufeli Çoruh Vadisi Yaban Hayat� Geli�tirme Sahas� ad� alt�nda geni�çe bir alan koruma alt�na al�nm��t�r. Artvin kent orman� ve ilin hemen her bir kö�esinde orman alanlar�ndaki mesire yerleri ve seyir teraslar� da ilgi çekmektedir. Son zamanlarda tesis edilmeye ba�lanan Artvin Çoruh Ekoturizm Projesi ile Borçka ve Deriner Baraj göllerinin etraf�ndaki orman alanlar�nda yürüyü� yollar� ve kamp alanlar� tesis edilmektedir. Bitirildi�inde ise Türkiye’nin en uzun ekoturizm yolu olacakt�r. Farkl� Ekolojik Ortamlar, Biyoçe�itlilik ve Ormanlar Hopa ilçesi y�lda 2000-2500 mm/m2 ya�� al�rken, denize paralel da�lar bu ya��n iç kesimlere ula�mas�n� k�smen engellemekte ve buna ba�l� olarak ya�� miktar� Merkez �lçesinde y�lda 600-650 mm/m²ye, Yusufeli ilçesinde ise 300-400 mm/m² ye dü�mektedir. Deniz seviyesinden bir anda 2000 m yükseltilere, iç kesimlerde ise 3900 m’lere kadar yükselen da�lar farkl� ya�� miktarlar� ve farkl� s�cakl�klar ile birlikte ad�m ba�� de�i�en ekolojik ortamlar olu�turmaktad�r. Artvin’de nemli, yar� kurak, kurak ve Çoruh vadisinde Akdeniz iklimi olmak üzere dört farkl� iklim tipi ayn� anda ya�anabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak oldukça zengin farkl� türlerin kar��mlar�ndan olu�an farkl� orman çe�itleri ile kar��la��lmaktad�r. Ad�m ba�� de�i�en ekolojik ortamlarla birlikte olu�an ormanlarda zengin bir bitki ve hayvan çe�itlili�i olu�mu�tur. Bitki çe�itlili�i bak�m�ndan Artvin, 137 familya ve 761 Cinse ait olmak üzere sahip oldu�u toplam 2727 adet do�al bitki taksonu ile Türkiye’nin en zengin ili konumundad�r. Bunlardan 198’i endemik, 302’si endemik olmayan nadir olmak üzere 500 âdeti risk alt�ndad�r (Emina�ao�lu, 2015). Bunun yan�s�ra216 adet ku� türünün oldu�u tespit edilmi�tir (Göktürk ve ark. 2008). Yaban hayat�n� da� keçileri, ay�, h�nz�r, va�ak, tilki, sansar, kurt vb türler olu�turmaktad�r ve son zamanlarda popülasyonlar� da artm��t�r. Artvin ilinde görülen farkl� ekolojik ortamlarda k�z�la�aç, kestane, kay�n, göknar, ladin ve sar�çam gibi a�açlar�n geni� alanlarda hakim oldu�u saf ve kar��k ormanlar kurulmu�tur. Sahilin h�zl� geli�en k�z�la�aç ormanlar� dikkat çekiyor Artvin ilinde do�al olarak yay�l�� yapan ve orman kuran k�z�la�aç türü Sakall� k�z�la�açt�r. Sakall� k�z�la�aç Arhavi, Hopa Kemalpa�a ve Borçka ilçesinde deniz seviyesinden 500-600 m yükseltilere kadar topluluklar halinde orman alan� kurarken, orman�n üst s�n�rlar�na kadar münferit veya guruplar halinde ç�kabilmektedirler. Merkez ilçesi ve Ardanuç ve Yusufeli de dere kenarlar�nda guruplar ve daha çok guruplar halinde görülmektedirler. Türkiye’nin en de�erli k�z�la�aç ormanlar� Arhavi ilçesinde yer almaktad�r. Yay�l�� alanlar�ndan da görülebilece�i üzere nemli ve rutubetli ortamlar ile taban suyu seviyesinin fazla oldu�u yerleri tercih etmektedirler. Sakall� k�z�la�açlar h�zl� geli�en orman a�ac� türlerimizdendir. Kontrplak, kaplama, yonga levha, kur�un kalem, kibrit, kasa, ev aletleri ve mobilya sanayiinde kullan�lmaktad�r. Kuru iklime sahip bölgelerde in�aat malzemesi ve maden malzemesi olarak da kullan�labilmektedir. 30-40 y�l gibi k�sa sürelerde kesimlik ça��na ula�mas� orman idarecilerinin dikkatini çekmi�tir. Üretti�i odun hammaddesini ekonomiye kazand�rabilmek amac�yla a�açland�rma faaliyetlerine h�z verilmi�tir. K�z�la�ac�n önemli bir özelli�i de öncü tür olmas�d�r. Terkedilen tar�m alanlar�n� veya aç�k alanlar� hemen k�sa sürelerde i�gal etmektedir. Müdahale edilmedi�i takdirde birkaç y�l içerisinde tar�m alanlar�n� orman vas�fl� alanlara dönü�türebilmektedir. Bu nedenle k�z�la�ac�n yayg�n oldu�u sahalarda Orman idareleri ile vatanda�lar aras�nda mülkiyet problemleri ya�anmaktad�r. K�z�la�ac�n toprak �slah edici özelli�i de bulunmaktad�r. Baklagiller gibi köklerinde bulunan azot ba�layan bakterilerle kendi azot ihtiyac�n� kar��lad�ktan sonra topra�� da azot bak�m�ndan zenginle�tirmektedir. K�z�la�açlar bir nevi do�al azot gübresi özelli�i göstermektedirler. Dünyada en yükse�e ç�kabilen kay�nlar Artvin’de Artvin ilinde do�al olarak yay�l�� yapan kay�n türü Do�u kay�n�d�r. Yerelde gürgen a�ac� olarak bilinir. Tomru�u mobilyac�l�kta, kaplama ve parke üretiminde tercih edilmektedir. Genellikle nemli iklimlerde ve derin topraklarda geli�ir. Hopa, Kemalpa�a ve Arhavi’de 500-600 m yükseltilerde topluluk olu�turarak üst orman s�n�rlar�na kadar ç�kar ve arka yamaçlara sarkar. Arhavi de Bal�kl� Köyü ile Borçka ve Murgul ilçelerinin kesi�ti�i 1800- 1900 m yükseltilerdeki tepelerde ço�unlukla saf ormanlar kurar. Bal�kl� ve Karada�’da kurmu� oldu�u ormanlar yöredeki en verimli kay�n ormanlar�d�r. Bunlar�n yan�s�ra Borçka �lçesinde Güre�en, Ye�ilköy’de, Artvin Merkezde Saçinka ve Genya da��nda da ekonomik de�eri bulunan saf ormanlar� bulunmaktad�r. Dünya üzerindeki en yüksek yay�l��n� çal� formunda Yusufeli �lçesi Özgüven köyü Ciro �elalesinin altlar�nda 2350-2400 m yükseltilerde yapmaktad�r. Borçka ve Artvin Merkezde do�u ladini ve göknar ormanlar�nda kar��k halde bulunur. Sahil kesiminde ise gürgen ve k�z�la�açlar ile kar��k ormanlar kurar. Çam sak�z� veren Ladin a�açlar� farkl� bir de�er katmaktad�r Artvin iline Arz üzerinde sadece do�u Karadeniz Bölgesi ve Kafkaslarda yay�l�� yapan do�u ladini ormanlar�n�n önemli bir bölümü Artvin �lindedir. Genelde sahile bakan yamaçlarda olan do�u ladini Çoruh vadisi boyunca iç kesimlere Ardanuç, �av�at ve Yusufeli’ne kadar yay�lm��t�r. Arhavi’de üst orman zonunda az miktar bulunurken, Borçka ilçesinde do�u kay�n� ile Artvin’e do�ru gittikçe sar�çam, kay�n ve göknarlar ile Ardanuç, �av�at ver Yusufeli’de Sar�çam ve göknarlar ile ormanlar kurar. En güneydeki yay�l��n� Yusufeli’nin yüksek kesimlerinde yapar. Hatila Vadisi, Otingo Vadisi, Meydanc�k, Veliköy, A�a�� Irmaklar, Karanl�kme�e de saf de�erli ormanlar� bulunur. Ardanuç Karanl�kme�e ormanlar�n�n verdi�i kereste müzik aletleri yap�m�nda nam salm��t�r. Yörede “köknar” a�ac� olarak isimlendirilmi�tir. Me�hur çam sak�z� bu a�açlar�n gövde ve d��ar�da kalm�� köklerinden toplan�r. Dünyada ladin türleri aras�nda en küçük ibre yap�s�na sahip olan türdür. Do�u ladini tomruklar�ndan önceleri köy ve yayla evlerinin çat�lar�, saç ve kiremit olmad�� zamanlarda, kerestesinin ayr�lmas� ile olu�an pedavra ile örtülürdü. Odunu sar�ms�-beyaz renkli ve yumu�ak olup selüloz ve kereste sanayiinde yo�un olarak kullan�lmaktad�r. Soç (Göknar) ormanlar� tabakal� yap�s�yla iç kesimlerin ormanlar�na ayr� bir de�er katmaktad�r. Artvin ilinde yay�l�� yapan göknar türü Do�u Karadeniz Göknar�’ d�r. Yerelde “soç” olarak isimlendirilir. Köknar olarak bilinen ladin türü ile kar��t�r�lmaktad�r. Ladine göre ibreleri daha uzundur ve ibrelerinin alt�nda beyaz renkli stoma band� bulunur. Karadeniz ard�nda hemen her tarafta yayg�n olarak do�u ladini ve sar�çamlar bazen de kay�nlar ile kar��k halde ormanlar kurar. Göknarlar ��ks�zl��a en fazla tahammül gösteren türlerden biridir. Bu nedenle göknar�n bulundu�u orman alanlar�nda tabakal�l�k bulunmaktad�r. Ardanuç Ovac�k Ardanuç Tepedüzü, Artvin Ortaköy, �av�at Sahara-Karagöl Milli Park� Veliköy, Meydanc�k mevkilerinde saf ve bak�ml� ormanlar� bulunmaktad�r. Göknar�n beyaz renge çalan odunu yumu�ak ve dayan�ks�zd�r. Odununun beyaz rengi ile do�rama ve mobilya sektöründe kullan�lmaktad�r. Külek, kürek, elek gibi malzemelerin yap�m�nda da yo�un olarak kullan�lm��t�r. Akdeniz misafirleri: F�st�k çam� ve Sandal Ormanlar� Çoruh Vadisinde vadiye yak�n baz� bölgelerde Akdeniz iklimi görülmektedir. Buna ba�l� olarak da yine lokal olarak defne, laden, peruke çal�s�, sumak, ve sandal gibi Akdeniz kökenli türlere Çoruh Vadisi boyunca Yusufeli’ne kadar rastlan�lmaktad�r. Özellikle zeytin a�açlar�n�n bu bölgede yeti�mesi bunun bir göstergesidir. Artvin Merkez F�st�kl� Köyünde yer alan F�st�k çam� orman deniz seviyesinden 100 ile 300/400 m aras�nda topluluklar kurmu�tur. Gen Koruma orman olarak ayr�lm��t�r. �emsiye �eklindeki forumlar� ile yörede adeta Akdeniz havas�n� ya�atmaktad�r. Hemen yan� ba��nda bulunan Hatila Vadisinin giri�indeki sa� ve sol yamaçlar�nda ise ke�fedilmeyi bekleyen ilkbaharda k�rm�z�, sonbaharda beyaz renge bürünen gövdelere sahip ya�l� sandal ormanlar� bulunmaktad�r. Sar�çam ormanlar� sahilden da�lar�n zirvelerine kadar her yerdedir. As�l yay�l��n� 1000 m’nin üzerinde yapmas�na ra�men sahilde Hopa Çaml�köy’de ve Arhavi’de �sina tepesinde orman formunda topluluklar� bulunmaktad�r. �ç kesimlerde de 1000 m. nin alt�nda hemen her yerde sar�çam topluluklar�na rastlan�lmaktad�r. Bunun ana nedeni tohumunun kanatl� olmas� ve uzak mesafelere kadar ula�abilmesidir. Terkedilen tar�m alanlar� veya otlat�lmayan veya biçilmeyen çay�rl�klar� ��k a�ac� olmas� ve h�zl� büyümesi nedeniyle hemen i�gal etmektedir. Yörede as�l yay�l��n� ve kaliteli ormanlar�n� Artvin Merkez Ardanuç, �av�at ve Yusufeli ilçelerinde 1000 m den daha yüksek m�nt�kalarda özelikle alpin ku�a��ndan önceki üst orman zonunda yaparlar. Gövdesi tilki sar�s�na benzedi�i için sar�çam ad�n� alm��t�r. Sert ve lifli odunu nedeniyle kerestesi yöredeki di�er ibrelilere göre daha de�erlidir. Kestane ormanlar� yörenin ballar�na tatl� bir ac�l�k vermektedir. Saf halde Borçka- Çifteköprü’ de güzel bir orman� bulunmaktad�r. Kay�n, k�z�la�aç ve gürgen a�açlar� ile sahil kesiminde, ladin ve kay�n ile iç kesimlerde kar��ma girerler. �lkbaharla beraber açan beyaz çiçekleri yöredeki do�aya ilkbaharda farkl� bir renk vermektedir. Keskin bir aromas� olan çiçekleri ar�c�k için bir f�rsat olmu�tur. Özellikle Borçka ve Murgul’daki kestane ormanlar�ndan al�nan ballar ülkenize nam salm��t�r. Meyvesi de yöredeki halk için önemli bir gelir kayna�� olmu�tur. Ancak son zamanlarda görülen kestane dal kanseri ve mürekkep hastal�klar� nedeniyle kestane ormanlar� tehdit alt�ndad�r. Me�e ormanlar� yamaç arazilerde erozyon bekçileridir. Ülkemizde 17 farkl� tür ile temsile edilen me�elerden (Akkemik,2018) Saps�z Çoruh Me�esi, �spir Me�esi ve Do�u Karadeniz me�esi Artvin’de do�al olarak yay�l�� yapmaktad�r Bunlardan Sahil ve Borçka Karagöl, Murgul Ba�köy ormanlar�nda 1000-1200 m yükseltilerde görülen Do�u Karadeniz Me�esi endemiktir. Genel olarak yörede “pelit” olarak isimlendirilirler. Artvin’de özellikle iç kesimlerde kurakça bölgelerin tamam�nda 1200 m yükseltilere kadar me�e ormanlar�n� görebilmekteyiz. Kerestelik odun verebilecek me�e ormanl�k alanlar� yok denecek kadar azd�r. �ldeki insanlar uzun y�llar boyunca yakacak odun ihtiyac�n� me�elerden sa�lam��t�r. “Neker” ismini verdikleri yapraklar�n� da dallar� ile beraber kesip k��n hayvan yemi olarak kullanm��lard�r. Sürgün verme özelli�ine sahip olduklar�ndan kesildikleri yerlerden yeni dallar olu�turup çal� veya a�açç�k formunda hayatlar�na halen devam etmektedirler. Derinlere kadar ula�an kökleri ile yamaç arazilerin topraklar�n� erozyon tehlikesine kar�� korumaktad�rlar. Titrek kavak ve Hu� ormanlar� yüksek da�lar� süslemektedir Üst orman zonunda meralara yakla��rken iç bölgelerde titrek kavak ve hu� a�açlar� topluluklar kurmaktad�rlar. Genellikle ince çapl� ve 5-10 m boylar� aralar�nda boy yapmaktad�rlar. Hu�lar�n gövdelerindeki beyaz kabuklar� kolayca soyulabilmektedir. Odunlar� yakacak odun olarak kullan�lmaktad�r. Sonbahardaki yapraklar�n�n renklenmeleri ile Artvin da�lar�n� süslerler. Her iki a�aç türünün sürgünlerinden ah�rlar� süpürmede kullan�lan çal� süpürgeler yap�lmaktad�r. Kar��k ormanlar Artvin ilinin ormanlar�n� kat be kat de�erli k�lmaktad�r. Artvin’de en geni� alanlarda yay�lan en de�erli ormanlar� birkaç türün bir arada bulundu�u kar��k ormanlar�d�r. Sahil kesiminin yamaçlar�n� Do�u kay�n�, Sakall� k�z�la�aç ve Do�u gürgen (yöresel ad� istiriç) a�açlar�n�n birlikte kurdu�u kar��k ormanlar bulunmaktad�r. Daha da yükseldikçe Bal�kl� da��nda az bir miktar alanda Do�u kay�n� ve Do�u ladini kar��k ormanlar� göze çarpmaktad�r. Borçka yöresinde alt basamaklarda sar�çam-me�e, sahile yak�n kesimlerde kestane, kay�n ve k�z�la�aç ormanlar�, yüksek basamaklarda Do�u ladini, Do�u Karadeniz Göknar�, Sar�çam ve Do�u kay�n� a�açlar�n�n ikili üçlü kar��mlar� yer almaktad�r. Camili (Macahel) Bölgesinde hem yaprakl�lar ( Kay�n, gürgen, k�z�la�aç, me�e, ceviz, akçaa�aç, karaa�aç) hem de ibrelilerin (Ladin ve göknar) çoklu kar��mlar� bütün Camili Vadisini arazilerini ötmü� durumdad�r. Maden faaliyetleri yüzünden tahrip edilmi� Murgul ilçesinin yamaçlar�nda k�z�la�aç ve akasya a�açland�rmalar� yap�larak do�a yeniden tamir edilmeye çal��lm��t�r. �imdilerde ladinler do�al olarak bu kar��mlara kat�lmaktad�r. Murgul ilçesinin yükseklerinde de kay�n, ladin ve göknar a�açlar�ndan olu�an içerisinde akçaa�aç, üvez, gürgen türlerinin kat�ld�� kar��k ormanlar bulunmaktad�r. Artvin Merkezde Hatila Vadisinde alt rak�mlarda sandal, me�e, kayac�k kar��m�, yükseldikçe ladin ve göknar a�açlar�n�n kar��mlar� dikkat çekmektedir. Kafkasör yöresinde sar�çam, ladin ve göknar ormanlar�na münferit veya guruplar halinde kestaneler, gürgenler ve me�eler kat�lmaktad�r. Genya da��n�n arkas�nda çok de�erli sar�çam ladin ve göknar ormanlar� bulunmaktad�r. Oruçlu ve Sar�budak havzalar�nda kurakl�k kendisini göstermekte ve nehrin kar��s�nda yer alan Dikmenli Derinköy, A Maden, Y Maden havzalar�n�n alt yamaçlar�nda kapal�l�� bozuk me�eler, üst rak�mlar�nda sar�çam, göknar ve ladin kar��k ormanlar� yer almaktad�r. Yusufeli’ne kadar kurakl��n daha da artmas�yla me�elerin a�aç formlar� daha da zay�flamakta kar��ma ard�çlar dahil olmaktad�r. Yusufeli ilçesinin yükseklerinde ise kapal�l�� sar�çam, ladin ve göknar a�açlar�n�n ikili kar��mlar� yer almaktad�r. Kaynaklar Akkemik, Ü. 2016. Me�e Türlerinin Yay�l�� ve Botanik Özellikleri, Me�e Çal��tay�, K�rklareli. Göktürk, T; Artvinli, T ve Bucak, F. 2008. Artvin Ku� Faunas�. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 9 (1-2), 33-43 Emina�ao�lu, Ö. 2015. Artvin’ in Do�al Bitkileri, �stanbul: Promat, 456p. Url-1. http://www.artvin.gov.tr. Artvin Valili�i Web Sitesi Url-2. https://artvinobm.ogm.gov.tr Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü Web Sitesi Url-3. https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP , Do�a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü�ü Web Sitesi Me�e Ormanlar� Oruçlu Mezras� (19.06.2004) Me�elikler (Alabal�k Köyü 09.05.2006) Sar�çam Ormanlar� (Ardanuç Ovac�k 17.06.2006) Sar�çam ormanlar� ( Ormanl� Köyü, Artvin Merkez, 22.06.2006) Kar��k Kal�nt� Ormanlar (A�a�� Maden Köyü Ha�ut Mevkii 16.09.2013) Ladin Göknar Kar��k Ormanlar� (Yusufeli Yaylalar Köyü 12.06.2010) Kar��k Ormanlar Genya Da�� Borçka Karagöl 31.10.2020 Çekim Erdal KOÇ �av�at Resim �hsan Koca Do�u Ladini Ormanlar� ( Ormanl� Köyü, Foto: O. B�y�kl�) 30.10.2020 Sar�çam ormanlar� Yusufeli Karada� (Irmakyan�) 29.09.2020 Tabiat An�t� ( Anadolu Kestanesi) Artvin Merkez Na�op Mevkii 30.10.2020 (Foto A. Tüfekçio�lu)
ARTV�NL�LER VAKFI AZERBAYCAN�IN YANINDA ARTV�NL�LER VAKFI AZERBAYCAN’IN YANINDA, HAKLI DAVASINI DESTEKL�YORUZ Kafkaslar�n �srail’i, ��galci devlet Ermenistan s�n�r bölgelerindeki, Azeri köylere sald�rm�� ve sivilleri katletmi�tir. Yap�lan sald�r�y� �iddetle k�n�yoruz. Uluslaras� hukuku hiçe sayarak, sald�rganl��na baz� devletlerin himayesi ile devam eden Ermenistan’a kar��, me�ru müdafaa hakk�n� kullanarak, vatanda�lar�n�n can güvenli�ini ve i�gal alt�ndaki topraklar�n� kurtarmak üzere askeri harekat ba�latan Azerbaycan’� destekliyoruz. Allah zafer nasip etsin. Ülkemiz devleti ve milleti ile karde� Azerbaycan'�n destekçisi ve duac�s�d�r. Ermenistan sald�r�lar� yeni de�ildir. Ermenistan, 1988 y�l�ndan beri yürüttü�ü i�gal ve soyk�r�m harekatleri sonucu bir milyon civar�nda Azerbaycanl� karde�imizi Karaba�’dan ve i�gal etti�i topraklarda yerinden yurdundan etmi�, Hocal� ve çevresinde asimile edemedi�i binlerce karde�imizi katletmi�tir. Azerbaycan topraklar�n�n %20’si i�gal alt�ndad�r. Onun yan�nda olmak bir karde�lik ve insanl�k görevidir. Benli�ini ve vicdan�n� kaybetmi�, ruhlar� esir edilip, zalimin yan�nda saf tutanlar bu sorumlulu�u asla ta��yamazlar. Azerbaycan bugün daha güçlü ve i�gal alt�ndaki topraklar�n� dü�mandan kurtarmaya kararl�d�r. Küresel medya ve Ermeni lobilerinin dünya kamuoyunda olu�turmaya çal��t�klar� “siviller katlediliyor” alg�s� Ermenistan’� kurtarmaya yönelik psikolojik sava� taktikleridir. Bugün Azerbaycan’�n hakl� davas�n�n önüne set çekmeye çal��anlar, binlerce “Yabanc� Terörist Sava�ç�lar�” Ermenistan’a kayd�rm��lard�r. Onlar�n bir hesab� varsa, Allah’�n da bir hesab� vard�r. Azerbaycan ve Türkiye iki devlet, tek millet olarak �er güçlere asla f�rsat vermeyecektir. Cumhurba�kanl��, Bakanlar Kurulu, TBMM ba�ta olmak üzere tüm Türkiye olarak Azerbaycan’�n ve hakl� davas�n�n yan�nday�z. Devletimizin ve milletimizin Azerbaycan’� desteklemesi, insani, tarihi ve dini bir gerekliliktir. Azerbaycan bizi Türk dünyas�na ba�layan gönül kap�m�zd�r. Müslüman Müslüman�n karde�idir, onu zalime kar�� yard�ms�z b�rakmaz. Azerbaycan’a destek veren devletimizi, yalan haber ve ithamlarla karalamaya çal��an fitne merkezlerine asla kulak verilmemelidir. FETÖ ve uzant�lar�n�n özellikle sosyal medya üzerinden 15 Temmuz öncesinde yapt�klar� gibi devletimizi ve kurumlar�n� y�pratmak için yayd�klar� yalan ve iftara kampanyalar�na kar�� dikkatli olunmal�d�r. �slâm dünyas�, bugün Azerbaycan olmak üzere, di�er mazlum Müslüman milletlerle, emperyalist güçler ve i�birlikçilerinin i�gal ve sald�r�lar�na kar�� yard�mla�ma ve dayan��ma içinde olmal�d�rlar. ARTV�NL�LER KÜLTÜR VE SOSYAL H�ZMETLER VAKFI MÜTEVELL� VE YÖNET�M ADINA Ba�kan Mustafa Yerli
Cennetin �ocuklar�na ... (2) Bir önceki yaz�m�zda Artvinliler Vakf� hakk�nda gerekli bilgileri siz k�ymetli okurlar�m�z ile payla�m��t�m. 2019-2020 ö�retim y�l�m�zda ba�lam�� durumda.Ba�ta ö�retmenlerimize ve k�ymetli ö�rencilerimize bu y�l�n sa�l�kl� ve ba�ar�l� geçmesini Rabbimden diliyorum.Her y�l oldu�u gibi bu y�l da vakf�m�z Artvinli ö�rencilerimize burs deste�i sa�lamaya devam etmektedir. Sevda �ehrimiz Artvinimizin her geçen gün k�ymeti artmakta ve �an�na yak��r bir hayat standard� sürmesi için çaba harcamaktay�z. Ülkemizin azami göç veren iliyiz.Sebeplerine bak�nca topra��nda fazlaca gelir sa�layamad��m�z içindir diyebiliriz. Atadan dededen kalan tar�msal geleneklerimizle üretim yapmaktay�z.Zaman h�zla de�i�iyor.Bu de�i�en zamana bizlerinde ayak uydurmas� gerek.Verimli bir topra��m�z var.Yaln�z kullan�labilir toprak alan�m�z k�s�tl�. Devletimiz son zamanlarda hem te�vik etti�i hemde kendi kontrolünde olan bir KENEV�R seferberli�i ba�latt�.San�r�m 22 il bu kapsama al�nd�.Bizler de Artvinin bu kapsama al�nmas� için çaba harcamal�y�z kanaatindeyim.Bu ürün bizim topra��m�zda ciddi anlamda maksimum sonuç veren ender bitkilerden biri.��lenmeyen topraklar�m�z var.Çiftçilerimiz için hiç bir riski olmayan bir ürün.Al�c�s� devlet.Hem siyasi olarak hem de STK kurulu�lar� olarak bu KENEV�R ekim hakk�n� almam�z için gerekli müracaatlarda bulunmal�y�z. Ayr�ca KÜLTÜR MANTARCILIK bir aileyi çok rahat geçindirebilen bir tar�msal ürün.100 m2 de kütük mantar� üretimi yapan ailelerin say�s� art�r�lmal�.Devletimizin hibe kredileri bu MANTAR için mevcuttur. Bir ba�ka ürün ise CEV�Z. Büyük �ehirlerde aran�r durumdad�r Artvin-�av�at cevizi.M�s�r çar��s�n�n büyük kuruyemi�cisi ile tan��m��t�m.Artvinli oldu�umu ö�rendi�inde bana ceviz bul getir istedi�in fiyattan al�r�m demi�ti.Dedim sebebi nedir.Cevap manidar.Ordaki ceviz a�açlar�na hiç bir �ekilde kimyasal ilaç verilmemekte ve ürünler tamamen do�al ve sa�l�kl�d�r.O ürünü biz burda özel mü�terilerimize vermekteyiz demi�ti.Hatta bendeniz bir tarlay� da ceviz fidan� ektim.Kendi köyüme Bin adet CEV�Z fidan� ektirdim.�n�allah cocuklar�m�z bu a�açlardan faydalan�rlar. Tabi bunlar� uzaktan söylemek kolay diyeceksiniz.Tamamen hakl�s�n�z.Büyük �ehirlerde ev kiras�,okul masraf�,dünya kadar fatura ödemeleri derken ciddi bir maddi yük alt�nda olan insanlar�m�z var.Geçim s�k�nt�s� çeken bu karde�lerimizin daha ferah bir hayat sürmeleri için köye dönü�ü te�vik etmeliyiz.Ayr�ca yukar�da bir kaç te�vik olarak sayd��m�z ve devletimizin bizzat destekledi�i ürünlerin üretebilmelerini sa�lamal�y�z.Hem köylerimiz bo� kalmaz hem de gelir sa�lay�c� üretim yapar bu karde�lerimiz. Son olarak kanayan bir yara olarak Hidro Elektrik Santralleri. Devlet bizim devletimiz. Vatan bir bütün olarak bizim vatan�m�z. Millet bu devletin ana unsuru. Devletimizin menfaati bu aziz milletin menfaatidir kanaatindeyim. 1962 y�l�nda HES ruhsatlar� o zamanki hükümet taraf�ndan özel �irketlere verilmi�.Günümüze gelinceye kadar önceki hükümetlerin politikas� olarak ERMEN�STAN,BULGAR�STAN,GÜRC�STAN vs devletlerden enerji sat�n almay� ye�lemi�.Devlet bütçesinin %60 l�k dilimi sadece enerjiye harcanmakta.Bunuda göz önünde bulundurmak zorunday�z.Milli bir hamle ba�latan Cumhurba�kan�m�z Recep Tayyip Erdo�an enerji konusunda d��a ba��ml�l�� en asgari seviyeye indirmek için azami çaba harcad� ve harcamakta. �ahs�m�n HES konusunda ki acizane kanaati; Artvinde yap�lmak için 190 ruhsat verilmi� durumda.Bizzat benim de destekleyerek iptal ettirdi�imiz HES projeleri mevcuttur. YERLE��M ALANLARININ BULUNDU�U KISIMLARDA HES PROJES�NE KES�NL�KLE MÜSAADE ED�LMEMEL� KANAAT�NDEY�M. YALNIZ H�Ç B�R �EK�LDE YERLE��M ALANI OLMAYAN BÖLGELERDE DE YAPILMASI TARAFTARIYIM. Dedik ya;DEVLET B�Z�M.Bu devletimizin kendi topraklar�nda üretece�i enerjiyi d��ar�dan almas�na da bir ARTV�NL� olarak �iddetle kar�� ç�kmal�y�z. �DEOLOJ�K GRUPLARIN B�Z� ÖZ BENL��M�ZDEN UZAKLA�TIRMASINA DA ASLA MÜSAADE ETMEMEL�Y�Z. Bu yazd�klar�m�z belki baz� kesimler taraf�ndan tepki çekecektir ama olsun.Çünkü rahmetli �NÖNÜ güzel bir söz söylemi�tir. ‘Hakk� savunanlar�n bat�l� savunanlardan daha cesur olmalar� gerekir’ demi�tir. Bu bilinç ile HES konusunu irdeledim. Sayg� ve hürmetle selamlar Rabbime emanet ediyorum. Mustafa YERL� Artvinliler Vakf� Ba�kan�
Cennetin �ocuklar�na ... (1) Artvin bir serhad �ehri olmas� münasebetiyle ülkemizin mihenk ta��d�r. Bizler y�llard�r bu k�ymetli �ehrin de�erini bilip sahiplenmemiz en üst düzeydedir.Her birimizin çocuklu�umuzun geçti�i bu cennet �ehir �nsan�yla-Do�as�yla-Kültürü ile biz mensuplar�n� onore etmi�tir. Artvinimiz co�rafi yap�s� tar�ma fazlaca elveri�li de�ildir.Gelir kayna�� her ferde yetecek seviyede olmayan �ehrimizin insanlar� çareyi okumada bulmu� ve aziz devlete de�er katan yöneticiler yeti�tirmi�tir.Bizler çaresiz kalmak yerine devlete yük olmadan neler yapar�z nas�l çözüm üretiriz çabas�nda olmu�uzdur. �stanbul dünya �ehri.�stanbulun me�akkatli ve yorucu bir hayat tarz� var.Malüm maddi olanaklar� fazla olmayan bizler bu �ehrin mensuplar�y�z.Bu çaresizlik bizlerin birlik ve beraberlik içerisinde olmam�z� ve birlikten güç do�ar inanc� ile kenetlenmemizi gerektirir.BU meanda 26 gönül insan� bir araya gelerek ARTV�NL�LER KÜLTÜR VE SOSYAL H�ZMETLER VAKFINI kurmu�tur. Doc. Dr Nedim Urhan , Dr. Adil �ahin , Dr. �srafil K��la , Cafer Yerli ,Mustafa Özeryal�m , �lhan Köro�lu , Haf�z Osman �ahin ,Mahmut Kurt ,�erafettin K�l�ç ,Süleyman Bilir ,O.Fehmi Dursuno�lu ,M.Lütfi Yapar ,Üzeyir Aytekin ,Sedat Kocao�lu ,Altay Günay ,Habip Düzcan,Hafit Kaya ,Mustafa Gökyi�it ,Mikail Gül , Süleyman Bahçeci , Nevzat Kaya, Dilaver Demirci ,Lütfi Ayd�n ,Vahdettin Yeni ,Selim M�s�r ,Mehmet Duman kurucusu olan bu 26 güzel insanlara bir gönül borcumuz var.Ahirete irtihal edenlere Rabbimden rahmet,hayatta olanlara da sa�l�kl� ömür diliyoruz. Vakf�m�z kuruldu�u y�l olan 1988 tarihinden itibaren Artvinli ö�rencilere burs vermeyi kendine amaç edinmi� ve her y�l artarak bu hizmeti devam ettirmi�tir.30 y�ll�k hizmetin sonucunda Artvinli 18.000 ö�renciye burs vermi�tir.Burs hizmetinde Artvinliler vakf� yetim,�ehit çocu�u,dar gelirli,ba�ar�l� ö�rencilere öncelik vermektedir. Bugün geriye dönüp bakt��m�zda insana yap�lan yat�r�m en k�ymetli yat�r�m oldu�unu görmekteyiz.Vakf�m�z�n bu hizmetinin ilelebet devam etmesini yüce Rabbimden diliyorum. Bugüne kadar vakf�m�za hizmet eden k�ymetli yönetim kurulu abilerimize sonsuz �ükranlar�m� arz ediyorum. Cennet �ehrimiz Artvinin ilk sivil toplum kurulu�u olmas�da ayr�ca de�erlidir.Bütün yöneticiler okadar temiz bir idare sa�lam��lar ki hem�ehrilerimizde tan��t��m�z da vak�f temsilcisi oldu�umuzu ö�rendiklerinde vakf�m�z ile ilgili kanaatleri bizi ziyadesiyle memnun etmektedir. Vakf�m�z ayr�ca darda kalan,evi yanan,deste�e ihtiyac� olan hem�ehrilerimize azami ilgi göstermi� ve bütün imkanlar�n� seferber etmi�tir.Ayr�ca Hopa �mam Hatip Lisesi yurdunun kaba in�aatini yaparak T.C.Milli E�itim Bakanl��na devretmi�tir. �lçelerimizde bulunan okullar ihtiyaçlar�n� dolayl� olarak kar��lam��t�r. Bu bir hizmet yar��d�r. Efendimiz Hz.Muhammed (SAV) ö�üdü;Verdikleriniz sizindir der.Bizlerde bunu dustur edinerek hayat nizam�m�z� Millet-Devler-Mukaddesat odakl� tanzim etmi�izdir. Vakf�m�z�n bundan sonraki hizmetleri artarak devam edecektir. Artvinin bütün STK lar�n�n abisi konumunda olan vakf�m�z,Vak�f-Federasyon-Derneklerin her birine samimiyetini göstermi�tir.Artvin ile ilgili bütün organizelere azami destek olmaktay�z. Bundan sonra da önceli�imiz ö�renciler olacakt�r.Onlar bu milletin gelece�idirler.Ancak bu aziz vatan imanl� gençlik ile payidar olur.Vatan ve millet sevgisini kalbinde ta��yan gençlikten hiç bir zaman zarar gelmez.Bursiyer ö�rencilerimizin �eceresini tutmay�z.Çünkü biz üzerimize dü�eni yapar bu aziz vatan�n her kö�esinde hakk�yla hizmet etmelerni isteriz.Milanist bir mant�k ile bizlere hizmet etmesi gibi bir anlay��a sahip de�iliz.Bizim burslar�m�z�n tamam� zekat veren milletimizin al�n teridir.Onun için bu millete hainlik edecek gençlik ç�kmaz anlay��nday�m. De�erli hem�ehrilerimden; bu k�ymetli vakf�m�za sahip ç�kmalar� ve destekte bulunmalar�d�r.Toplumun en k�ymetlileri olan gençlere hizmet ç�kmak her zaman bizim amac�m�z olacak . Sayg� ve hürmetle selamlar Rabbime emanet ediyorum. Mustafa YERL� Artvinliler Vakf� Ba�kan�

7 MART G�N�M�Z KUTLU OLSUN

7 MART GÜNÜMÜZ KUTLU OLSUN

Türkiye Cumhuriyetinin bir bireyi olarak Artvinli olmaktan gurur duydu�um serhat ilimizin dü�mandan kurtulu�unun 100. y�l�n� idrak etmekteyiz.

Do�du�um �ehirdir Artvin. Ne kadar uzakta olsak bile derdi derdimiz,sevinci sevincimizdir aziz �ehrimizin.

Köle edilemeyen bu millet kendi gelece�ini canlar�n� vererek in�aa etmi�lerdir. Aziz �ehitlerimize minnet borcumuz vard�r. Milletimizin �nsani ve �slami bir hayat sürmesi ana amac�m�zd�r.

Cennetin çocuklar�n� bu vesileyle can� gönülden selaml�yorum.

Hali haz�rda �stanbul’da bulunan Artvinliler Vakf�n�n ( FAT�H VAKFI) ba�kanl��n� icra ediyorum. 1988 y�l�nda 26 Artvinli gönül insan�n�n kurmu� oldu�u vakf�m�z geçen 33 y�l�na 20 bin Artvinli ö�renciye burs imkan� sa�layarak destek olmu�tur. Bugün bu ö�rencilerimizi devletimizin etkin kademelerinde görmek bizi hem gururland�r�yor hem de umutland�r�yor. Bu vesileyle kurucular�m�z� minnet ile yad ediyorum. Ahirete irtihal etmi� büyüklerime Rabbimden rahmet diliyorum.

Son olarak kurtulu� günün kutlu ve mutlu olsun Artvin. Ayy�ld�zl� bayra��n alt�nda gelece�in ilelebet olsun Artvinç

Selam ve dua ile .....

Artvinliler Vakf�
Mütevelli heyet ad�na

Mustafa Yerli

Artvin Ormanlar�

Prof. Dr. Sinan GÜNER

Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi

08000- Artvin

Artvin �li Türkiye’nin kuzey do�usunda yer alan s�n�r bekçisi serhat �ehrimizdir. Deniz seviyesinden ba�layarak derin vadilerden geçip da�lara do�ru yükselen bir co�rafyaya sahiptir Artvin. Bu nedenle “Gö�e Kom�u Topraklar” denildi Artvin’e. Da�larda birikip vadiler boyunca ça�layan co�kun akan dereler, �rmaklar ve Türkiye’nin en h�zl� akan nehrini göllere çeviren barajlar “su ve enerji” �ehri ismini verdi Artvin’e. Dik ve derin vadiler 'Kahve ikram ettiler, fincan� koyacak düz yer bulamad�k” dedirtmi�tir Evliya Çelebi’ye Artvin. Artvinlinin misafirperverli�i ve ho�görüsü “Artvin’e bir gelen bir de giden a�lar” dedirtmi�tir yol Artvin’den geçenlere. Denizden da�lara ve iç kesimlere do�u gidildikçe de�i�en iklime ba�l� olarak olu�an peyzajlar ve buna ba�l� olarak her bir vadide farkl�la�an kültürel hayat “Bütün iller birbirine, Artvin ise sadece kendine benzer” sözünü yer ettirmi�tir bütün Artvin’de.

Artvin ilginç ve saklad�� gizli hazineleri ile bir o kadar da ke�fedilmeyi beklemektedir. Hemen her köyünde henüz gün yüzüne ç�kmam�� tarihi kaleler, dini yap�lar, hanlar hamamlar bulunmaktad�r. Artvin �linin sadece kendisine benzer olmas�n�n en önemli nedenlerinden birisi de sahip oldu�u ormanlar�d�r. Artvin ormanlar� bilinen veya ke�fedilmeyi bekleyen çok say�da ekolojik ve ekonomik de�erleri bar�nd�rmaktad�r.

Orman�, eti ve kemi�i gibidir Artvin’linin

Ormanlar, a�açlar, çal�lar, otlar, hayvanlar, mantarlar, mikroorganizmalar gibi birçok canl� varl�k ile toprak su hava gibi cans�z varl�klar� bir arada bulunduran bir ekosistemlerdir.

Artvin’de ormanlar� sahil kesimindekiler “da�”, iç kesimler “me�elik”, Gürcü kökenliler “t�e” Laz kökenliler “Germa”, Hem�in Kökenliler “Sakut” �eklinde ifade ederler. Artvin köylerinde ikamet eden sakinler ile ormanlar iç içe bar��k haldedir. Temiz havan�n, oksijenin kayna�� oldu�unu bilir. Her taraf� ormanlarla çevrili olan ilimizde orman idaresi de ilin en ücra kö�elerine kadar te�kilatlanm��t�r. Artvin ikamet eden hemen herkesin bir �ekilde ormanlarla ya da orman kurulu�lar� ile mutlaka bir �ekilde yollar� kesi�mi�tir. Orman i�letmelerine ya i� yap�p gelir elde etmi�lerdir ya da Orman i�letmelerinde i�çi veya memur olmu�lard�r. �lde ikamet eden her bir ailenin mutlaka orman idaresinde çal��an yak�n bir akrabas� veya arkada�� vard�r. Artvin ilinin 9 ilçesine ba�l� 320 köyünün tamam� orman köyüdür (Url 1). Orman köyü olmas� köyün bir orman�n oldu�unun göstergesidir. Artvin köylerinde ikamet edenler orman köylüsüdür. Orman köylüsü �ehirdekilere göre ormanlardan yararlanma hususunda daha avantajl�d�r. Orman köylüsü ormanda yap�lacak a�açland�rma i�lerinde, bak�m ve gençle�tirme kesimlerinde öncelikli i� sahibidir. Orman köylüsü demek yapaca�� evin kerestesini k��n yakaca�� odunu daha ucuza temin etmesi demektir.

Artvin’in %57si orman alan�d�r…

Türkiye arazilerinin %29’u orman alanlar� ile kapl� iken Artvin �li arazilerinin %57’si orman alanlar� ile kapl� durumdad�r. Toplam 710.913 ha yüzölçümüne sahip Artvin ilinin 403.695 ha � orman alanlar� ile örtülüdür (�ekil 1).

�ekil 1. Artvin ilinde orman alanlar� (Url-2)

Artvin Ormanlar�n�n %72’ si Ekolojik Ormand�r.

Artvin orman alanlar�n�n 293.388 ha (%72) büyüklü�ündeki bölümü ekolojik ve sosyo-kültürel fonksiyonlu orman alanlar�d�r. Ekolojik ve sosyo-kültürel fonksiyonlu alanlar odun üretiminden daha ziyade milli park, tabiat park�, toprak ve su koruma alanlar�, erozyon önleme sahalar�, estetik görünümlü dinlence e�lence alanlar�, bilimsel fonksiyonlu ara�t�rma alanlar� gibi odun üretimi d��nda insano�luna hizmet sa�layan alanlard�r. 110.307 ha’l�k bölümü ise ekonomik fonksiyonlu olarak i�letilmektedir (Url-2). Yani Artvin orman alanlar�n�n %28’inde bak�m ve gençle�tirme amac�yla kesimler yap�lmaktad�r.

Artvin Ormanlar�nda biriken a�aç serveti (ormanda dikili vaziyette duran tüm a�açlar�n toplam odun hacmi) toplamda 57.811.451 m³’tür. Bu a�açlar�n y�ll�k hacim art�m� ise 1.259.745 m³’tür. Orman yönetim planlar�na göre ilde gerçekle�en y�ll�k kesim miktarlar� (eta) ortalama 345.095 m³ olarak planlanm��t�r ve Artvin ormanlar� piyasaya yakla��k olarak her y�l bu miktar kadar odun hammaddesi sa�lamaktad�r (Url-2).

Her kö�esinde varl��n� hissettiren bir Orman Te�kilat� Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü

Ormanlar, Orman Genel Müdürlü�üne ba�l� Orman Bölge Müdürlükleri taraf�ndan idare edilmektedir. Türkiye ormanlar� 28 Orman Bölge Müdürlü�ü taraf�ndan yönetilmektedir. Bunlardan biri olan Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü il s�n�rlar� ile bütünle�mi�tir. Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü 04.08.1967 tarihinde faaliyetlerine ba�lam�� ve Çoruh barajlar� ve Hidroelektrik Santralleri projesi için kurulmu� DS� 26. Bölge Müdürlü�ü kuruluncaya kadar ildeki tek bölge müdürlü�ü olarak faaliyetlerine devam etmi�tir.

Mevcut durumda Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü te�kilat yap�s�na tamamlam�� durumdad�r. 12 Adet �ube Müdürlü�ü, 1 Adet Etüt Proje Ba� Mühendisli�i, 6 Adet Orman ��letme Müdürlü�ü ve 45 adet Orman ��letme �efli�i, 2 Adet Fidanl�k �efli�i, 4 Adet ATM �efli�i, 1 Adet Kadastro �efli�i ve 1 Adet Elektronik Haberle�me ve Atölye �efli�i ile ilin hemen her kö�esinde hizmetlerini sürdürmektedir (Url-2).

Türkiye’nin biyolojik rezerv alan�, Milli parklar�, Tabiat parklar� ve Tabiat an�tlar� ile öne ç�kan bir ildir Artvin.

Türkiye’nin en fazla özel nitelikli alanlar�na sahip illerinden birisidir Artvin. Milli parklar, tabiat parklar�, tabiat� koruma alanlar�, ke�fedilmeyi bekleyen tabiat an�tlar� gibi özel nitelikli korunan alanlara sahiptir.

Artvin ilindeki özel nitelikli alanlardan belki de en önemlisi UNESCO’nun �nsan ve Biyosfer Program� içerisinde tescil edilmi� ve Türkiye’de de tek olan “Camili Biyosfer Rezerv Alan�”d�r.

�av�at �lçesinin “Karagöl- Sahara- Milli Park�”, Yusufeli �lçesinin “Kaçkar Da�lar� Milli Park�” ve Merkez �lçesinin “Hatila Vadisi Milli Park�” ile ülkemizde yer alan 44 adet milli park�n 3’üne birden sahip tek kenttir Artvin (Url-3).

Bal�kl�-Güne�li �elaleleri, Borçka Karagöl, Ardanuç Cehennem Deresi Kanyonu, Yusufeli Alt�parmak Köyü ve Tav�anl� Tabiat Park� olmak üzere toplam 5 adet tescil edilmi� tabiat park� bulunmaktad�r. Ardanuç Cehennem Dere Vadisi ayn� zamanda Çevre ve �ehircilik Bakanl�� taraf�ndan tescil edilmi� ildeki tek sit alan�d�r (Url-4).

Kamilet Do�u Kay�n�, Melodere Do�u Ladini, Murgul Kabaca Porsuk a�ac�, �av�at Yamaçl� Armut a�ac� gibi tescil edilmi� ve tecil edilmeyi bekleyen tabiat an�tlar� bulunmaktad�r.

Camili Efeler Orman�, Camli -Gorgit ve Çamburnu Tabiat� Koruma alanlar� da Do�a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü�ü taraf�ndan tescil edilmi� özel nitelikli alanlard�r(Url-3).

Yaban keçilerinin geli�tirilmesi için ise Artvin Yusufeli Çoruh Vadisi Yaban Hayat� Geli�tirme Sahas� ad� alt�nda geni�çe bir alan koruma alt�na al�nm��t�r.

Artvin kent orman� ve ilin hemen her bir kö�esinde orman alanlar�ndaki mesire yerleri ve seyir teraslar� da ilgi çekmektedir. Son zamanlarda tesis edilmeye ba�lanan Artvin Çoruh Ekoturizm Projesi ile Borçka ve Deriner Baraj göllerinin etraf�ndaki orman alanlar�nda yürüyü� yollar� ve kamp alanlar� tesis edilmektedir. Bitirildi�inde ise Türkiye’nin en uzun ekoturizm yolu olacakt�r.

Farkl� Ekolojik Ortamlar, Biyoçe�itlilik ve Ormanlar

Hopa ilçesi y�lda 2000-2500 mm/m2 ya�� al�rken, denize paralel da�lar bu ya��n iç kesimlere ula�mas�n� k�smen engellemekte ve buna ba�l� olarak ya�� miktar� Merkez �lçesinde y�lda 600-650 mm/m²ye, Yusufeli ilçesinde ise 300-400 mm/m² ye dü�mektedir. Deniz seviyesinden bir anda 2000 m yükseltilere, iç kesimlerde ise 3900 m’lere kadar yükselen da�lar farkl� ya�� miktarlar� ve farkl� s�cakl�klar ile birlikte ad�m ba�� de�i�en ekolojik ortamlar olu�turmaktad�r. Artvin’de nemli, yar� kurak, kurak ve Çoruh vadisinde Akdeniz iklimi olmak üzere dört farkl� iklim tipi ayn� anda ya�anabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak oldukça zengin farkl� türlerin kar��mlar�ndan olu�an farkl� orman çe�itleri ile kar��la��lmaktad�r.

Ad�m ba�� de�i�en ekolojik ortamlarla birlikte olu�an ormanlarda zengin bir bitki ve hayvan çe�itlili�i olu�mu�tur. Bitki çe�itlili�i bak�m�ndan Artvin, 137 familya ve 761 Cinse ait olmak üzere sahip oldu�u toplam 2727 adet do�al bitki taksonu ile Türkiye’nin en zengin ili konumundad�r. Bunlardan 198’i endemik, 302’si endemik olmayan nadir olmak üzere 500 âdeti risk alt�ndad�r (Emina�ao�lu, 2015). Bunun yan�s�ra216 adet ku� türünün oldu�u tespit edilmi�tir (Göktürk ve ark. 2008). Yaban hayat�n� da� keçileri, ay�, h�nz�r, va�ak, tilki, sansar, kurt vb türler olu�turmaktad�r ve son zamanlarda popülasyonlar� da artm��t�r.

Artvin ilinde görülen farkl� ekolojik ortamlarda k�z�la�aç, kestane, kay�n, göknar, ladin ve sar�çam gibi a�açlar�n geni� alanlarda hakim oldu�u saf ve kar��k ormanlar kurulmu�tur.

Sahilin h�zl� geli�en k�z�la�aç ormanlar� dikkat çekiyor

Artvin ilinde do�al olarak yay�l�� yapan ve orman kuran k�z�la�aç türü Sakall� k�z�la�açt�r. Sakall� k�z�la�aç Arhavi, Hopa Kemalpa�a ve Borçka ilçesinde deniz seviyesinden 500-600 m yükseltilere kadar topluluklar halinde orman alan� kurarken, orman�n üst s�n�rlar�na kadar münferit veya guruplar halinde ç�kabilmektedirler. Merkez ilçesi ve Ardanuç ve Yusufeli de dere kenarlar�nda guruplar ve daha çok guruplar halinde görülmektedirler. Türkiye’nin en de�erli k�z�la�aç ormanlar� Arhavi ilçesinde yer almaktad�r. Yay�l�� alanlar�ndan da görülebilece�i üzere nemli ve rutubetli ortamlar ile taban suyu seviyesinin fazla oldu�u yerleri tercih etmektedirler. Sakall� k�z�la�açlar h�zl� geli�en orman a�ac� türlerimizdendir. Kontrplak, kaplama, yonga levha, kur�un kalem, kibrit, kasa, ev aletleri ve mobilya sanayiinde kullan�lmaktad�r. Kuru iklime sahip bölgelerde in�aat malzemesi ve maden malzemesi olarak da kullan�labilmektedir. 30-40 y�l gibi k�sa sürelerde kesimlik ça��na ula�mas� orman idarecilerinin dikkatini çekmi�tir. Üretti�i odun hammaddesini ekonomiye kazand�rabilmek amac�yla a�açland�rma faaliyetlerine h�z verilmi�tir. K�z�la�ac�n önemli bir özelli�i de öncü tür olmas�d�r. Terkedilen tar�m alanlar�n� veya aç�k alanlar� hemen k�sa sürelerde i�gal etmektedir. Müdahale edilmedi�i takdirde birkaç y�l içerisinde tar�m alanlar�n� orman vas�fl� alanlara dönü�türebilmektedir. Bu nedenle k�z�la�ac�n yayg�n oldu�u sahalarda Orman idareleri ile vatanda�lar aras�nda mülkiyet problemleri ya�anmaktad�r. K�z�la�ac�n toprak �slah edici özelli�i de bulunmaktad�r. Baklagiller gibi köklerinde bulunan azot ba�layan bakterilerle kendi azot ihtiyac�n� kar��lad�ktan sonra topra�� da azot bak�m�ndan zenginle�tirmektedir. K�z�la�açlar bir nevi do�al azot gübresi özelli�i göstermektedirler.

Dünyada en yükse�e ç�kabilen kay�nlar Artvin’de

Artvin ilinde do�al olarak yay�l�� yapan kay�n türü Do�u kay�n�d�r. Yerelde gürgen a�ac� olarak bilinir. Tomru�u mobilyac�l�kta, kaplama ve parke üretiminde tercih edilmektedir. Genellikle nemli iklimlerde ve derin topraklarda geli�ir. Hopa, Kemalpa�a ve Arhavi’de 500-600 m yükseltilerde topluluk olu�turarak üst orman s�n�rlar�na kadar ç�kar ve arka yamaçlara sarkar. Arhavi de Bal�kl� Köyü ile Borçka ve Murgul ilçelerinin kesi�ti�i 1800- 1900 m yükseltilerdeki tepelerde ço�unlukla saf ormanlar kurar. Bal�kl� ve Karada�’da kurmu� oldu�u ormanlar yöredeki en verimli kay�n ormanlar�d�r. Bunlar�n yan�s�ra Borçka �lçesinde Güre�en, Ye�ilköy’de, Artvin Merkezde Saçinka ve Genya da��nda da ekonomik de�eri bulunan saf ormanlar� bulunmaktad�r. Dünya üzerindeki en yüksek yay�l��n� çal� formunda Yusufeli �lçesi Özgüven köyü Ciro �elalesinin altlar�nda 2350-2400 m yükseltilerde yapmaktad�r. Borçka ve Artvin Merkezde do�u ladini ve göknar ormanlar�nda kar��k halde bulunur. Sahil kesiminde ise gürgen ve k�z�la�açlar ile kar��k ormanlar kurar.

Çam sak�z� veren Ladin a�açlar� farkl� bir de�er katmaktad�r Artvin iline

Arz üzerinde sadece do�u Karadeniz Bölgesi ve Kafkaslarda yay�l�� yapan do�u ladini ormanlar�n�n önemli bir bölümü Artvin �lindedir. Genelde sahile bakan yamaçlarda olan do�u ladini Çoruh vadisi boyunca iç kesimlere Ardanuç, �av�at ve Yusufeli’ne kadar yay�lm��t�r. Arhavi’de üst orman zonunda az miktar bulunurken, Borçka ilçesinde do�u kay�n� ile Artvin’e do�ru gittikçe sar�çam, kay�n ve göknarlar ile Ardanuç, �av�at ver Yusufeli’de Sar�çam ve göknarlar ile ormanlar kurar. En güneydeki yay�l��n� Yusufeli’nin yüksek kesimlerinde yapar. Hatila Vadisi, Otingo Vadisi, Meydanc�k, Veliköy, A�a�� Irmaklar, Karanl�kme�e de saf de�erli ormanlar� bulunur. Ardanuç Karanl�kme�e ormanlar�n�n verdi�i kereste müzik aletleri yap�m�nda nam salm��t�r. Yörede “köknar” a�ac� olarak isimlendirilmi�tir. Me�hur çam sak�z� bu a�açlar�n gövde ve d��ar�da kalm�� köklerinden toplan�r. Dünyada ladin türleri aras�nda en küçük ibre yap�s�na sahip olan türdür. Do�u ladini tomruklar�ndan önceleri köy ve yayla evlerinin çat�lar�, saç ve kiremit olmad�� zamanlarda, kerestesinin ayr�lmas� ile olu�an pedavra ile örtülürdü. Odunu sar�ms�-beyaz renkli ve yumu�ak olup selüloz ve kereste sanayiinde yo�un olarak kullan�lmaktad�r.

Soç (Göknar) ormanlar� tabakal� yap�s�yla iç kesimlerin ormanlar�na ayr� bir de�er katmaktad�r.

Artvin ilinde yay�l�� yapan göknar türü Do�u Karadeniz Göknar�’ d�r. Yerelde “soç” olarak isimlendirilir. Köknar olarak bilinen ladin türü ile kar��t�r�lmaktad�r. Ladine göre ibreleri daha uzundur ve ibrelerinin alt�nda beyaz renkli stoma band� bulunur. Karadeniz ard�nda hemen her tarafta yayg�n olarak do�u ladini ve sar�çamlar bazen de kay�nlar ile kar��k halde ormanlar kurar. Göknarlar ��ks�zl��a en fazla tahammül gösteren türlerden biridir. Bu nedenle göknar�n bulundu�u orman alanlar�nda tabakal�l�k bulunmaktad�r. Ardanuç Ovac�k Ardanuç Tepedüzü, Artvin Ortaköy, �av�at Sahara-Karagöl Milli Park� Veliköy, Meydanc�k mevkilerinde saf ve bak�ml� ormanlar� bulunmaktad�r. Göknar�n beyaz renge çalan odunu yumu�ak ve dayan�ks�zd�r. Odununun beyaz rengi ile do�rama ve mobilya sektöründe kullan�lmaktad�r. Külek, kürek, elek gibi malzemelerin yap�m�nda da yo�un olarak kullan�lm��t�r.

Akdeniz misafirleri: F�st�k çam� ve Sandal Ormanlar�

Çoruh Vadisinde vadiye yak�n baz� bölgelerde Akdeniz iklimi görülmektedir. Buna ba�l� olarak da yine lokal olarak defne, laden, peruke çal�s�, sumak, ve sandal gibi Akdeniz kökenli türlere Çoruh Vadisi boyunca Yusufeli’ne kadar rastlan�lmaktad�r. Özellikle zeytin a�açlar�n�n bu bölgede yeti�mesi bunun bir göstergesidir. Artvin Merkez F�st�kl� Köyünde yer alan F�st�k çam� orman deniz seviyesinden 100 ile 300/400 m aras�nda topluluklar kurmu�tur. Gen Koruma orman olarak ayr�lm��t�r. �emsiye �eklindeki forumlar� ile yörede adeta Akdeniz havas�n� ya�atmaktad�r. Hemen yan� ba��nda bulunan Hatila Vadisinin giri�indeki sa� ve sol yamaçlar�nda ise ke�fedilmeyi bekleyen ilkbaharda k�rm�z�, sonbaharda beyaz renge bürünen gövdelere sahip ya�l� sandal ormanlar� bulunmaktad�r.

Sar�çam ormanlar� sahilden da�lar�n zirvelerine kadar her yerdedir.

As�l yay�l��n� 1000 m’nin üzerinde yapmas�na ra�men sahilde Hopa Çaml�köy’de ve Arhavi’de �sina tepesinde orman formunda topluluklar� bulunmaktad�r. �ç kesimlerde de 1000 m. nin alt�nda hemen her yerde sar�çam topluluklar�na rastlan�lmaktad�r. Bunun ana nedeni tohumunun kanatl� olmas� ve uzak mesafelere kadar ula�abilmesidir. Terkedilen tar�m alanlar� veya otlat�lmayan veya biçilmeyen çay�rl�klar� ��k a�ac� olmas� ve h�zl� büyümesi nedeniyle hemen i�gal etmektedir. Yörede as�l yay�l��n� ve kaliteli ormanlar�n� Artvin Merkez Ardanuç, �av�at ve Yusufeli ilçelerinde 1000 m den daha yüksek m�nt�kalarda özelikle alpin ku�a��ndan önceki üst orman zonunda yaparlar. Gövdesi tilki sar�s�na benzedi�i için sar�çam ad�n� alm��t�r. Sert ve lifli odunu nedeniyle kerestesi yöredeki di�er ibrelilere göre daha de�erlidir.

Kestane ormanlar� yörenin ballar�na tatl� bir ac�l�k vermektedir.

Saf halde Borçka- Çifteköprü’ de güzel bir orman� bulunmaktad�r. Kay�n, k�z�la�aç ve gürgen a�açlar� ile sahil kesiminde, ladin ve kay�n ile iç kesimlerde kar��ma girerler. �lkbaharla beraber açan beyaz çiçekleri yöredeki do�aya ilkbaharda farkl� bir renk vermektedir. Keskin bir aromas� olan çiçekleri ar�c�k için bir f�rsat olmu�tur. Özellikle Borçka ve Murgul’daki kestane ormanlar�ndan al�nan ballar ülkenize nam salm��t�r. Meyvesi de yöredeki halk için önemli bir gelir kayna�� olmu�tur. Ancak son zamanlarda görülen kestane dal kanseri ve mürekkep hastal�klar� nedeniyle kestane ormanlar� tehdit alt�ndad�r.

Me�e ormanlar� yamaç arazilerde erozyon bekçileridir.

Ülkemizde 17 farkl� tür ile temsile edilen me�elerden (Akkemik,2018) Saps�z Çoruh Me�esi, �spir Me�esi ve Do�u Karadeniz me�esi Artvin’de do�al olarak yay�l�� yapmaktad�r Bunlardan Sahil ve Borçka Karagöl, Murgul Ba�köy ormanlar�nda 1000-1200 m yükseltilerde görülen Do�u Karadeniz Me�esi endemiktir. Genel olarak yörede “pelit” olarak isimlendirilirler. Artvin’de özellikle iç kesimlerde kurakça bölgelerin tamam�nda 1200 m yükseltilere kadar me�e ormanlar�n� görebilmekteyiz. Kerestelik odun verebilecek me�e ormanl�k alanlar� yok denecek kadar azd�r. �ldeki insanlar uzun y�llar boyunca yakacak odun ihtiyac�n� me�elerden sa�lam��t�r. “Neker” ismini verdikleri yapraklar�n� da dallar� ile beraber kesip k��n hayvan yemi olarak kullanm��lard�r. Sürgün verme özelli�ine sahip olduklar�ndan kesildikleri yerlerden yeni dallar olu�turup çal� veya a�açç�k formunda hayatlar�na halen devam etmektedirler. Derinlere kadar ula�an kökleri ile yamaç arazilerin topraklar�n� erozyon tehlikesine kar�� korumaktad�rlar.

Titrek kavak ve Hu� ormanlar� yüksek da�lar� süslemektedir

Üst orman zonunda meralara yakla��rken iç bölgelerde titrek kavak ve hu� a�açlar� topluluklar kurmaktad�rlar. Genellikle ince çapl� ve 5-10 m boylar� aralar�nda boy yapmaktad�rlar. Hu�lar�n gövdelerindeki beyaz kabuklar� kolayca soyulabilmektedir. Odunlar� yakacak odun olarak kullan�lmaktad�r. Sonbahardaki yapraklar�n�n renklenmeleri ile Artvin da�lar�n� süslerler. Her iki a�aç türünün sürgünlerinden ah�rlar� süpürmede kullan�lan çal� süpürgeler yap�lmaktad�r.

Kar��k ormanlar Artvin ilinin ormanlar�n� kat be kat de�erli k�lmaktad�r.

Artvin’de en geni� alanlarda yay�lan en de�erli ormanlar� birkaç türün bir arada bulundu�u kar��k ormanlar�d�r. Sahil kesiminin yamaçlar�n� Do�u kay�n�, Sakall� k�z�la�aç ve Do�u gürgen (yöresel ad� istiriç) a�açlar�n�n birlikte kurdu�u kar��k ormanlar bulunmaktad�r. Daha da yükseldikçe Bal�kl� da��nda az bir miktar alanda Do�u kay�n� ve Do�u ladini kar��k ormanlar� göze çarpmaktad�r.

Borçka yöresinde alt basamaklarda sar�çam-me�e, sahile yak�n kesimlerde kestane, kay�n ve k�z�la�aç ormanlar�, yüksek basamaklarda Do�u ladini, Do�u Karadeniz Göknar�, Sar�çam ve Do�u kay�n� a�açlar�n�n ikili üçlü kar��mlar� yer almaktad�r. Camili (Macahel) Bölgesinde hem yaprakl�lar ( Kay�n, gürgen, k�z�la�aç, me�e, ceviz, akçaa�aç, karaa�aç) hem de ibrelilerin (Ladin ve göknar) çoklu kar��mlar� bütün Camili Vadisini arazilerini ötmü� durumdad�r.

Maden faaliyetleri yüzünden tahrip edilmi� Murgul ilçesinin yamaçlar�nda k�z�la�aç ve akasya a�açland�rmalar� yap�larak do�a yeniden tamir edilmeye çal��lm��t�r. �imdilerde ladinler do�al olarak bu kar��mlara kat�lmaktad�r. Murgul ilçesinin yükseklerinde de kay�n, ladin ve göknar a�açlar�ndan olu�an içerisinde akçaa�aç, üvez, gürgen türlerinin kat�ld�� kar��k ormanlar bulunmaktad�r.

Artvin Merkezde Hatila Vadisinde alt rak�mlarda sandal, me�e, kayac�k kar��m�, yükseldikçe ladin ve göknar a�açlar�n�n kar��mlar� dikkat çekmektedir. Kafkasör yöresinde sar�çam, ladin ve göknar ormanlar�na münferit veya guruplar halinde kestaneler, gürgenler ve me�eler kat�lmaktad�r. Genya da��n�n arkas�nda çok de�erli sar�çam ladin ve göknar ormanlar� bulunmaktad�r. Oruçlu ve Sar�budak havzalar�nda kurakl�k kendisini göstermekte ve nehrin kar��s�nda yer alan Dikmenli Derinköy, A Maden, Y Maden havzalar�n�n alt yamaçlar�nda kapal�l�� bozuk me�eler, üst rak�mlar�nda sar�çam, göknar ve ladin kar��k ormanlar� yer almaktad�r.

Yusufeli’ne kadar kurakl��n daha da artmas�yla me�elerin a�aç formlar� daha da zay�flamakta kar��ma ard�çlar dahil olmaktad�r. Yusufeli ilçesinin yükseklerinde ise kapal�l�� sar�çam, ladin ve göknar a�açlar�n�n ikili kar��mlar� yer almaktad�r.

Kaynaklar

Akkemik, Ü. 2016. Me�e Türlerinin Yay�l�� ve Botanik Özellikleri, Me�e Çal��tay�, K�rklareli.

Göktürk, T; Artvinli, T ve Bucak, F. 2008. Artvin Ku� Faunas�. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 9 (1-2), 33-43

Emina�ao�lu, Ö. 2015. Artvin’ in Do�al Bitkileri, �stanbul: Promat, 456p.

Url-1. http://www.artvin.gov.tr. Artvin Valili�i Web Sitesi

Url-2. https://artvinobm.ogm.gov.tr Artvin Orman Bölge Müdürlü�ü Web Sitesi

Url-3. https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP , Do�a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü�ü Web Sitesi

Me�e Ormanlar� Oruçlu Mezras� (19.06.2004)

Me�elikler (Alabal�k Köyü 09.05.2006)

Sar�çam Ormanlar� (Ardanuç Ovac�k 17.06.2006)

Sar�çam ormanlar� ( Ormanl� Köyü, Artvin Merkez, 22.06.2006)

Kar��k Kal�nt� Ormanlar (A�a�� Maden Köyü Ha�ut Mevkii 16.09.2013)

Ladin Göknar Kar��k Ormanlar� (Yusufeli Yaylalar Köyü 12.06.2010)

Kar��k Ormanlar Genya Da��

Borçka Karagöl 31.10.2020 Çekim Erdal KOÇ

�av�at Resim �hsan Koca

Do�u Ladini Ormanlar� ( Ormanl� Köyü, Foto: O. B�y�kl�) 30.10.2020

Sar�çam ormanlar� Yusufeli Karada� (Irmakyan�) 29.09.2020

Tabiat An�t� ( Anadolu Kestanesi) Artvin Merkez Na�op Mevkii 30.10.2020 (Foto A. Tüfekçio�lu)

ARTV�NL�LER VAKFI AZERBAYCAN�IN YANINDA

ARTV�NL�LER VAKFI

AZERBAYCAN’IN

YANINDA, HAKLI DAVASINI

DESTEKL�YORUZ

Kafkaslar�n �srail’i, ��galci devlet Ermenistan s�n�r bölgelerindeki, Azeri köylere sald�rm�� ve sivilleri katletmi�tir. Yap�lan sald�r�y� �iddetle k�n�yoruz.

Uluslaras� hukuku hiçe sayarak, sald�rganl��na baz� devletlerin himayesi ile devam eden Ermenistan’a kar��, me�ru müdafaa hakk�n� kullanarak, vatanda�lar�n�n can güvenli�ini ve i�gal alt�ndaki topraklar�n� kurtarmak üzere askeri harekat ba�latan Azerbaycan’� destekliyoruz. Allah zafer nasip etsin.

Ülkemiz devleti ve milleti ile karde� Azerbaycan'�n destekçisi ve duac�s�d�r.

Ermenistan sald�r�lar� yeni de�ildir.

Ermenistan, 1988 y�l�ndan beri yürüttü�ü i�gal ve soyk�r�m harekatleri sonucu bir milyon civar�nda Azerbaycanl� karde�imizi Karaba�’dan ve i�gal etti�i topraklarda yerinden yurdundan etmi�, Hocal� ve çevresinde asimile edemedi�i binlerce karde�imizi katletmi�tir.

Azerbaycan topraklar�n�n %20’si i�gal alt�ndad�r. Onun yan�nda olmak bir karde�lik ve insanl�k görevidir. Benli�ini ve vicdan�n� kaybetmi�, ruhlar� esir edilip, zalimin yan�nda saf tutanlar bu sorumlulu�u asla ta��yamazlar.

Azerbaycan bugün daha güçlü ve i�gal alt�ndaki topraklar�n� dü�mandan kurtarmaya kararl�d�r.

Küresel medya ve Ermeni lobilerinin dünya kamuoyunda olu�turmaya çal��t�klar� “siviller katlediliyor” alg�s� Ermenistan’� kurtarmaya yönelik psikolojik sava� taktikleridir.

Bugün Azerbaycan’�n hakl� davas�n�n önüne set çekmeye çal��anlar, binlerce “Yabanc� Terörist Sava�ç�lar�” Ermenistan’a kayd�rm��lard�r. Onlar�n bir hesab� varsa, Allah’�n da bir hesab� vard�r. Azerbaycan ve Türkiye iki devlet, tek millet olarak �er güçlere asla f�rsat vermeyecektir.

Cumhurba�kanl��, Bakanlar Kurulu, TBMM ba�ta olmak üzere tüm Türkiye olarak Azerbaycan’�n ve hakl� davas�n�n yan�nday�z.

Devletimizin ve milletimizin Azerbaycan’� desteklemesi, insani, tarihi ve dini bir gerekliliktir. Azerbaycan bizi Türk dünyas�na ba�layan gönül kap�m�zd�r. Müslüman Müslüman�n karde�idir, onu zalime kar�� yard�ms�z b�rakmaz.

Azerbaycan’a destek veren devletimizi, yalan haber ve ithamlarla karalamaya çal��an fitne merkezlerine asla kulak verilmemelidir.

FETÖ ve uzant�lar�n�n özellikle sosyal medya üzerinden 15 Temmuz öncesinde yapt�klar� gibi devletimizi ve kurumlar�n� y�pratmak için yayd�klar� yalan ve iftara kampanyalar�na kar�� dikkatli olunmal�d�r.

�slâm dünyas�, bugün Azerbaycan olmak üzere, di�er mazlum Müslüman milletlerle, emperyalist güçler ve i�birlikçilerinin i�gal ve sald�r�lar�na kar�� yard�mla�ma ve dayan��ma içinde olmal�d�rlar.

ARTV�NL�LER KÜLTÜR VE SOSYAL H�ZMETLER VAKFI MÜTEVELL� VE YÖNET�M ADINA

Ba�kan

Mustafa Yerli

Cennetin �ocuklar�na ... (2)

Bir önceki yaz�m�zda Artvinliler Vakf� hakk�nda gerekli bilgileri siz k�ymetli okurlar�m�z ile payla�m��t�m.
2019-2020 ö�retim y�l�m�zda ba�lam�� durumda.Ba�ta ö�retmenlerimize ve k�ymetli ö�rencilerimize bu y�l�n sa�l�kl� ve ba�ar�l� geçmesini Rabbimden diliyorum.Her y�l oldu�u gibi bu y�l da vakf�m�z Artvinli ö�rencilerimize burs deste�i sa�lamaya devam etmektedir.

Sevda �ehrimiz Artvinimizin her geçen gün k�ymeti artmakta ve �an�na yak��r bir hayat standard� sürmesi için çaba harcamaktay�z.
Ülkemizin azami göç veren iliyiz.Sebeplerine bak�nca topra��nda fazlaca gelir sa�layamad��m�z içindir diyebiliriz.
Atadan dededen kalan tar�msal geleneklerimizle üretim yapmaktay�z.Zaman h�zla de�i�iyor.Bu de�i�en zamana bizlerinde ayak uydurmas� gerek.Verimli bir topra��m�z var.Yaln�z kullan�labilir toprak alan�m�z k�s�tl�.

Devletimiz son zamanlarda hem te�vik etti�i hemde kendi kontrolünde olan bir KENEV�R seferberli�i ba�latt�.San�r�m 22 il bu kapsama al�nd�.Bizler de Artvinin bu kapsama al�nmas� için çaba harcamal�y�z kanaatindeyim.Bu ürün bizim topra��m�zda ciddi anlamda maksimum sonuç veren ender bitkilerden biri.��lenmeyen topraklar�m�z var.Çiftçilerimiz için hiç bir riski olmayan bir ürün.Al�c�s� devlet.Hem siyasi olarak hem de STK kurulu�lar� olarak bu KENEV�R ekim hakk�n� almam�z için gerekli müracaatlarda bulunmal�y�z.

Ayr�ca KÜLTÜR MANTARCILIK bir aileyi çok rahat geçindirebilen bir tar�msal ürün.100 m2 de kütük mantar� üretimi yapan ailelerin say�s� art�r�lmal�.Devletimizin hibe kredileri bu MANTAR için mevcuttur.

Bir ba�ka ürün ise CEV�Z.
Büyük �ehirlerde aran�r durumdad�r Artvin-�av�at cevizi.M�s�r çar��s�n�n büyük kuruyemi�cisi ile tan��m��t�m.Artvinli oldu�umu ö�rendi�inde bana ceviz bul getir istedi�in fiyattan al�r�m demi�ti.Dedim sebebi nedir.Cevap manidar.Ordaki ceviz a�açlar�na hiç bir �ekilde kimyasal ilaç verilmemekte ve ürünler tamamen do�al ve sa�l�kl�d�r.O ürünü biz burda özel mü�terilerimize vermekteyiz demi�ti.Hatta bendeniz bir tarlay� da ceviz fidan� ektim.Kendi köyüme Bin adet CEV�Z fidan� ektirdim.�n�allah cocuklar�m�z bu a�açlardan faydalan�rlar.

Tabi bunlar� uzaktan söylemek kolay diyeceksiniz.Tamamen hakl�s�n�z.Büyük �ehirlerde ev kiras�,okul masraf�,dünya kadar fatura ödemeleri derken ciddi bir maddi yük alt�nda olan insanlar�m�z var.Geçim s�k�nt�s� çeken bu karde�lerimizin daha ferah bir hayat sürmeleri için köye dönü�ü te�vik etmeliyiz.Ayr�ca yukar�da bir kaç te�vik olarak sayd��m�z ve devletimizin bizzat destekledi�i ürünlerin üretebilmelerini sa�lamal�y�z.Hem köylerimiz bo� kalmaz hem de gelir sa�lay�c� üretim yapar bu karde�lerimiz.

Son olarak kanayan bir yara olarak Hidro Elektrik Santralleri.
Devlet bizim devletimiz.
Vatan bir bütün olarak bizim vatan�m�z.
Millet bu devletin ana unsuru.
Devletimizin menfaati bu aziz milletin menfaatidir kanaatindeyim. 1962 y�l�nda HES ruhsatlar� o zamanki hükümet taraf�ndan özel �irketlere verilmi�.Günümüze gelinceye kadar önceki hükümetlerin politikas� olarak ERMEN�STAN,BULGAR�STAN,GÜRC�STAN vs devletlerden enerji sat�n almay� ye�lemi�.Devlet bütçesinin %60 l�k dilimi sadece enerjiye harcanmakta.Bunuda göz önünde bulundurmak zorunday�z.Milli bir hamle ba�latan Cumhurba�kan�m�z Recep Tayyip Erdo�an enerji konusunda d��a ba��ml�l�� en asgari seviyeye indirmek için azami çaba harcad� ve harcamakta.
�ahs�m�n HES konusunda ki acizane kanaati; Artvinde yap�lmak için 190 ruhsat verilmi� durumda.Bizzat benim de destekleyerek iptal ettirdi�imiz HES projeleri mevcuttur.
YERLE��M ALANLARININ BULUNDU�U KISIMLARDA HES PROJES�NE KES�NL�KLE MÜSAADE ED�LMEMEL� KANAAT�NDEY�M.
YALNIZ H�Ç B�R �EK�LDE YERLE��M ALANI OLMAYAN BÖLGELERDE DE YAPILMASI TARAFTARIYIM.
Dedik ya;DEVLET B�Z�M.Bu devletimizin kendi topraklar�nda üretece�i enerjiyi d��ar�dan almas�na da bir ARTV�NL� olarak �iddetle kar�� ç�kmal�y�z.
�DEOLOJ�K GRUPLARIN B�Z� ÖZ BENL��M�ZDEN UZAKLA�TIRMASINA DA ASLA MÜSAADE ETMEMEL�Y�Z.
Bu yazd�klar�m�z belki baz� kesimler taraf�ndan tepki çekecektir ama olsun.Çünkü rahmetli �NÖNÜ güzel bir söz söylemi�tir.

‘Hakk� savunanlar�n bat�l� savunanlardan daha cesur olmalar� gerekir’ demi�tir.
Bu bilinç ile HES konusunu irdeledim.

Sayg� ve hürmetle selamlar Rabbime emanet ediyorum.

Mustafa YERL�
Artvinliler Vakf� Ba�kan�

Cennetin �ocuklar�na ... (1)

Artvin bir serhad �ehri olmas� münasebetiyle ülkemizin mihenk ta��d�r. Bizler y�llard�r bu k�ymetli �ehrin de�erini bilip sahiplenmemiz en üst düzeydedir.Her birimizin çocuklu�umuzun geçti�i bu cennet �ehir �nsan�yla-Do�as�yla-Kültürü ile biz mensuplar�n� onore etmi�tir.

Artvinimiz co�rafi yap�s� tar�ma fazlaca elveri�li de�ildir.Gelir kayna�� her ferde yetecek seviyede olmayan �ehrimizin insanlar� çareyi okumada bulmu� ve aziz devlete de�er katan yöneticiler yeti�tirmi�tir.Bizler çaresiz kalmak yerine devlete yük olmadan neler yapar�z nas�l çözüm üretiriz çabas�nda olmu�uzdur.

�stanbul dünya �ehri.�stanbulun me�akkatli ve yorucu bir hayat tarz� var.Malüm maddi olanaklar� fazla olmayan bizler bu �ehrin mensuplar�y�z.Bu çaresizlik bizlerin birlik ve beraberlik içerisinde olmam�z� ve birlikten güç do�ar inanc� ile kenetlenmemizi gerektirir.BU meanda 26 gönül insan� bir araya gelerek ARTV�NL�LER KÜLTÜR VE SOSYAL H�ZMETLER VAKFINI kurmu�tur.

Doc. Dr Nedim Urhan , Dr. Adil �ahin , Dr. �srafil K��la , Cafer Yerli ,Mustafa Özeryal�m , �lhan Köro�lu , Haf�z Osman �ahin ,Mahmut Kurt ,�erafettin K�l�ç ,Süleyman Bilir ,O.Fehmi Dursuno�lu ,M.Lütfi Yapar ,Üzeyir Aytekin ,Sedat Kocao�lu ,Altay Günay ,Habip Düzcan,Hafit Kaya ,Mustafa Gökyi�it ,Mikail Gül , Süleyman Bahçeci , Nevzat Kaya, Dilaver Demirci ,Lütfi Ayd�n ,Vahdettin Yeni ,Selim M�s�r ,Mehmet Duman kurucusu olan bu 26 güzel insanlara bir gönül borcumuz var.Ahirete irtihal edenlere Rabbimden rahmet,hayatta olanlara da sa�l�kl� ömür diliyoruz.

Vakf�m�z kuruldu�u y�l olan 1988 tarihinden itibaren Artvinli ö�rencilere burs vermeyi kendine amaç edinmi� ve her y�l artarak bu hizmeti devam ettirmi�tir.30 y�ll�k hizmetin sonucunda Artvinli 18.000 ö�renciye burs vermi�tir.Burs hizmetinde Artvinliler vakf� yetim,�ehit çocu�u,dar gelirli,ba�ar�l� ö�rencilere öncelik vermektedir.
Bugün geriye dönüp bakt��m�zda insana yap�lan yat�r�m en k�ymetli yat�r�m oldu�unu görmekteyiz.Vakf�m�z�n bu hizmetinin ilelebet devam etmesini yüce Rabbimden diliyorum.
Bugüne kadar vakf�m�za hizmet eden k�ymetli yönetim kurulu abilerimize sonsuz �ükranlar�m� arz ediyorum.

Cennet �ehrimiz Artvinin ilk sivil toplum kurulu�u olmas�da ayr�ca de�erlidir.Bütün yöneticiler okadar temiz bir idare sa�lam��lar ki hem�ehrilerimizde tan��t��m�z da vak�f temsilcisi oldu�umuzu ö�rendiklerinde vakf�m�z ile ilgili kanaatleri bizi ziyadesiyle memnun etmektedir.
Vakf�m�z ayr�ca darda kalan,evi yanan,deste�e ihtiyac� olan hem�ehrilerimize azami ilgi göstermi� ve bütün imkanlar�n� seferber etmi�tir.Ayr�ca Hopa �mam Hatip Lisesi yurdunun kaba in�aatini yaparak T.C.Milli E�itim Bakanl��na devretmi�tir.
�lçelerimizde bulunan okullar ihtiyaçlar�n� dolayl� olarak kar��lam��t�r.
Bu bir hizmet yar��d�r.

Efendimiz Hz.Muhammed (SAV) ö�üdü;Verdikleriniz sizindir der.Bizlerde bunu dustur edinerek hayat nizam�m�z� Millet-Devler-Mukaddesat odakl� tanzim etmi�izdir.
Vakf�m�z�n bundan sonraki hizmetleri artarak devam edecektir.
Artvinin bütün STK lar�n�n abisi konumunda olan vakf�m�z,Vak�f-Federasyon-Derneklerin her birine samimiyetini göstermi�tir.Artvin ile ilgili bütün organizelere azami destek olmaktay�z.

Bundan sonra da önceli�imiz ö�renciler olacakt�r.Onlar bu milletin gelece�idirler.Ancak bu aziz vatan imanl� gençlik ile payidar olur.Vatan ve millet sevgisini kalbinde ta��yan gençlikten hiç bir zaman zarar gelmez.Bursiyer ö�rencilerimizin �eceresini tutmay�z.Çünkü biz üzerimize dü�eni yapar bu aziz vatan�n her kö�esinde hakk�yla hizmet etmelerni isteriz.Milanist bir mant�k ile bizlere hizmet etmesi gibi bir anlay��a sahip de�iliz.Bizim burslar�m�z�n tamam� zekat veren milletimizin al�n teridir.Onun için bu millete hainlik edecek gençlik ç�kmaz anlay��nday�m.

De�erli hem�ehrilerimden; bu k�ymetli vakf�m�za sahip ç�kmalar� ve destekte bulunmalar�d�r.Toplumun en k�ymetlileri olan gençlere hizmet ç�kmak her zaman bizim amac�m�z olacak .
Sayg� ve hürmetle selamlar Rabbime emanet ediyorum.

Mustafa YERL�
Artvinliler Vakf� Ba�kan�